Thị tộc Nogai

Thị tộc Nogai hay orda Nogai (tiếng Nga: Ногайская Орда) – một thể chế nhà nước phong kiến của những người du mục trên vùng lãnh thổ từ phía bắc vùng ven biển Caspi và ven biển Aral tới sông TuraSiberisông Kama cũng như từ ven sông Volga tới sông Irtysh.Thị tộc Nogai tách ra từ Kim Trướng hãn quốc vào cuối thế kỷ 14 - đầu thế kỷ 15 trong thời kỳ của Edigei. Nhà nước này cuối cùng đã được hình thành trong thời con trai của ông ta là Nuraddin Batyr-bii (trị vì từ 1426 tới 1440).Thị tộc Nogai là lãnh thổ của người Mangut (hay Mangit) và người Kungtat, mà từ nửa sau của thế kỷ 15 được gọi chung là người Nogai, cũng như của các bộ lạc gốc Turk khác. Tất cả họ từ nửa sau của thế kỷ 13 nằm trong thành phần của một thị tộc là temnik Nogai.Trung tâm của hãn quốc này là thành phố Saraichik (hay Saraidjuk) – nằm ở hạ lưu sông Jaik (sông Ural) - đã từng là điểm trung chuyển hàng hóa lớn trên con đường thương mại từ vùng ven biển Đen tới Trung Á.Công việc và nghề nghiệp chính của dân cư thị tộc này là chăn thả gia súc theo kiểu du mục. Trong thế kỷ 16, trên thị trường MoskvaKazan, các nhà quý tộc Nogai cung cấp hàng chục ngàn ngựa và cừu. Cùng với các quan hệ phong kiến, tại nhà nước Nogai cũng phổ biến các dạng chiếm hữu nô lệ trong các gia đình.Thị tộc Nogai được phân chia ra thành một loạt các ulus, đứng đầu là các mirza (hay murza), thông thường về mặt danh nghĩa chỉ phụ thuộc vào bii. Ngôi vị được thừa kế theo trật tự tuổi tác trong dòng tộc, trong đó người kế vị (nuraddin) đứng hàng thứ hai sau bii tại triều đình.Trong nửa sau thế kỷ 16, sau khi các hãn quốc khác như hãn quốc Kazanhãn quốc Astrakhan bị sáp nhập vào Nga, thì thị tộc Nogai bị phân chia ra thành một số nhà nước độc lập: Nogai Lớn, Nogai Nhỏhãn quốc Altyul (với các vùng du cư tại lưu vực sông Emba). Sử thi Edigei đã được hình thành tại thị tộc Nogai trong nửa đầu thế kỷ 15, trong đó cuộc đấu tranh giữa Edigei và hãn của Kim Trướng khi đó là Tokhtamysh, người có ý định cản trở sự ly khai của thị tộc Nogai, có sự phản ánh rõ nét; về sau này bộ sử thi được phổ biến rộng khắp trong các sắc tộc nói tiếng Turk.